در این مقاله بخوانید
زنبورداری صنعتی چیست؟ برای راه اندازی زنبورداری به چه چیزهایی نیاز داری؟ تفاوت زنبورداری صنعتی و زنبورداری در باغ چیست؟ پرورش زنبور در این نوع از زنبورداری چگونه است؟
با ما در ادامه این مقاله همراه باشید تا با زنبورداری صنعتی بیشتر آشنا شویم.
زنبورداری صنعتی چیست؟
زنبورها یکی از مخلوقات زیبا و جذاب خداوند هستند که میتوانند نشانهای از تجلی قدرت خداوند باشند. اهمیت این آفریده کوچک تا جایی است که سورهای در قرآن به این اسم نامگذاری شده است. خواص دارویی عسل نیز بر هیچ یک از ما پوشیده نیست و برای درمان بسیاری از بیماریها، به ویژه در طب سنتی از این ماده اعجابآور استفاده میشود.
امروزه و با پیشرفت علم، زنبورداری نیز مانند دیگر مشاغل دستخوش تغییر و تحول شده است و به منظور بازدهی هرچه بیشتر از شکل سنتی به روش صنعتی روی آورده است. در این مطلب قصد داریم مختصری در باره زنبورداری صنعتی صحبت کنیم تا شما عزیزان با روال این کار بیشتر آشنا شوید.
1. جایگاه تلقیح مصنوعی ملکه
تلقیح مصنوعی جزء لاینفک پروژههای اصلاح نژاد، پیشرفتهای ژنتیکی، تولید توده و لاینهای منتخب در صنعت زنبورداری است. به طور عموم ده درصد از نژاد زنبورهای مولد به ملکه برمیگردد و نود درصد باقیمانده را نر تعیین میکند و ملکه زنبورعسل با چندین زنبور نر جفتگیری دارد. بنابراین برای اصلاح نژاد در زنبورها میبایست باروری را کنترل کرد. کنترل کامل باروری با تلقیح مصنوعی انجام میشود.
برای این کار نیاز به یک ملکه باکره، نر بالغ و دستگاه تلقیح مصنوعی داریم. یک روز قبل از تلقیح باید نرها پرواز دفع مدفوع داشته باشند. این کار پانزده روز بعد از تولد و به کمک باکس پرواز نر صورت میگیرد. این پرواز در روزهای گرم و آفتابی و در طی ساعات بعداز ظهر که زنبور نر بیشترین تمایل را به پرواز دارد صورت میگیرد.
در قدم بعد باید ملکه را با دی اکسیدکربن گازدهی کرد. این کار در روز پنجم تولد ملکه و به مدت پنج دقیقه انجام میشود.
تمامی وسایل مورد استفاده که به طور مستقیم با این پروسه در ارتباط هستند باید استریل شود. برای این کار همه ابزارهای موردنظر را که شامل پتریدش، گوشپاککن، سوزن، سیلندر و سرنگ و لوله تلقیح هستند، در درون فویل پیچیده و داخل یک آبکش قرار میدهیم. سپس آبکش را در درون یک زودپز میگذاریم. آبکش باید پایه داشته باشد و کف آن نباید با آب داخل زودپز در تماس باشد.
در نهایت تلقیح مصنوعی با اسپرمگیری از نر و انتقال آن به ملکه صورت میگیرد.
شرایط جوی در هنگام انجام مراحل مختلف پروسه، نحوه صحیح گازدهی ملکه(متوسط عمر ملکه وابستگی مستقیمی به میزان زمان بودن در معرض گاز دارد)، امکانات در دسترس، محیط انجام کار و … از جمله موارد موثر بر انجام پروسه تلقیح مصنوعی هستند.
2. پرورش زنبور نر و اهمیت آن در اصلاح نژاد
همانطور که عنوان کردیم زنبور نر نقش بسیار مهمی در انجام عملیات تلقیح مصنوعی دارد. پرورش زنبور نر که دارای پتانسیل باروری بالایی باشد برای تلقیح مصنوعی موفق بسیار اهمیت دارد. زنبورهای نر که دارای دوره دگردیسی کامل بودهاند و به سن کامل بلوغ رسیدهاند، باروری طبیعی بهتری دارند.
برای تولید نرهای قویتر میبایست میان قابهای نربافت و قابهای مجاور فاصله ایجاد کرد. برای تلقیح مصنوعی و در نهایت اصلاح نژاد نیاز به بیست تا سی عدد زنبور نر است. از جمله نکات مهم در حین انجام تلقیح مصنوعی سرد نبودن محل آزمایشگاه است. در واقع دمای مناسب برای انجام این پروسه بیست و پنج درجه سانتیگراد است.
3. تولید ژل رویال در زنبورداری صنعتی
ژل رویال که عموماً به رنگ شیری است یک ماده مغذی و بسیار پرانرژی است که به عنوان غذای ملکه مورد استفاده قرار میگیرد. این ژل از طریق غدههایی که زنبوران کارگر در دو طرف سر خود دارند در فاصله سنی 3 تا 12 روزگی آنها ترشح میشود. اولین برداشت ژل رویال در ایران به سال 1394 بازمیگردد.
این ژل علاوه بر اینکه برای تغذیه ملکه استفاده میشود غذای لاروهای جوان نیز هست. ژل رویال در عین حال که یک نوع ماده مغذی است در درمان برخی بیماریها نیز کاربرد دارد. تولید صنعتی این ماده بااهمیت یکی از نتایج زنبورداری صنعتی است.
برای تولید صنعتی آن لاروهای کارگری را که تنها یک روز سن دارند به اتاق پیوند میبرند و در شرایط ایزوله به فنجانکهایی به نام فنجانک ملکه منتقل میکنند و شصت و هشت تا هفتاد و دو ساعت بعد از بردن به کلنی از پیش تعیین شده ژل رویال را از آنها میگیرند.
در واقع در اثر تغذیه با ژل رویال است که زنبور ملکه از دیگران متمایز میشود. سریعتر رشد میکند و توانایی تخم ریزی بیشتری دارد و عمر بیشتری خواهد داشت. ملکه در تمام طول عمر خود از ژل رویال استفاده میکند و بنابراین معمولاً تا شش سال عمر خواهد کرد در حالی که زنبورهای معمولی تنها چند هفته زنده میمانند.
فایده و اثرگذاری ژل رویال نسبت مستقیمی با تازگی آن دارد. این محصول بسیار مفید بوده و منبعی غنی از ویتامینهای گروه B، آنتیاکسیدانها و مواد بیولوژیکی میباشد. نگهداری آن نیز عموماً باید در یخچال صورت بگیرد.
ژل رویال، گرده گل، موم و بره موم همه از جمله محصولات جانبی زنبورداری محسوب میشوند.
برای آشنایی بیشتر با این حوزه حتما مقالات زنبورداری 118فایل را مطالعه فرمایید.