در این مقاله بخوانید
آلدهید چیست؟ آیا با خواص فیزیکی آلدهید آشنا هستید؟ آلدهید تحت چه واکنش هایی ساخته میشود؟ نقش آلدهیدها در عطرسازی چیست؟ چگونه ساخت عطر را فرا بگیریم؟ در ادامه بیشتر با این ماده آشنا می‌شوید.
مقدمه
حرفه عطرسازی یکی از مشاغل دنیا است که نیازمند دانش، تخصص و پشتکاری بالایی است. شغل عطرسازی از قدیم تاکنون وجود داشته است و بیشتر افرادی جذب این کار میشوند که دارای قدرت تشخیص بویایی خوبی باشند و بتوانند ترکیبات و عصارهها را به میزان خوبی با یک دیگر ترکیب کنند تا عطری مناسب و با رایحه خوب ایجاد کنند.
صنعت عطرسازی در گذشته به صورت سنتی بوده است اما به مرور با پیشرفت علوم و فنون خاصی که در روشهای مختلف ایجاد شده به شکل امروزی در آمده است و در ساخت آن از مواد مختلفی مثل آلدهید برای ماندگاری بیشتر آن استفاده میشود.
آلدهید چیست؟
آلدهید و کتون هر دو جز ترکیبات آلی محسوب میشوند که در گروه عاملی کربونیل (پیوند دوگانه کربن و اکسیژن) قرار دارند. آلدهید در واقع نوعی ترکیب کربن دار است که در پیوند شیمیایی خود در یک سر به اتم اکسیژن متصل شده و از سر دیگر با اتم هیدروژن پیوند دارد. الدهید و کتون هر دو جز ترکیبات شیمیایی هستند که در صنایع مختلف به کار گرفته میشوند. در حال حاضر از این مواد به عنوان حلال یا ماده اولیه در برخی صنایع همچون صنعت عطرسازی استفاده میکنند.
با خواص فیزیکی آلدهید آشنا شوید!
آلدهیدها با ساختار شیمیایی که دارند دارای نقطه جوش بالاتری هستند. این ترکیبات با وجود ساختار دوقطبی-دوقطبی و پیوند بین مولکولی خود نسبت به ترکیبات مشابه هم وزن مثل آلکانها و اترها دارای وزن مولکولی برابری هستند و این موضوع سبب شده است که دمای جوش بالاتری داشته باشند. همچنین این ترکیبات به علت نبود هیدروژن فعال در پیوند خود در مقایسه با الکلها نقطه جوش کمتری دارند.
یکی از خواص فیزیکی مهم آلدهیدها داشتن خاصیت انحلال آنها است. اما این خواص به افزوده شدن گروههای بیشتری از هیدروژن و کربن میانجامد و سبب بزرگ‌تر شدن گروههای آلکیلی شده و این موضوع موجب کاهش خاصیت انحلال آلدهید خواهد شد.
واکنش های سازنده آلدهید
- معمولا برای ساخت آلدهید روشهای مختلفی وجود دارد. یکی از این روشها اکسایش الکل است. در روش اکسایش الکلهای نوع اول توسط واکنش‌گرهایی مثل کرم (cr) ترکیبات کربونیل دار تولید میشود.
- کاهش آسیل کلرید: کاهش آسیل کلرید نیز از دیگر روشهای تولید آلدهید است. در این روش با استفاده از احیاکننده های قوی مانند لیتیوم آلومینیوم تری ترت -بوتوکسی هیدرید میتوان اسیدهای مثل کربوکسیک را مشتق گرفت و از آنها آلدهید ساخت. در این روش با کاهش آسیلها میتوان از کاتالیزور دیگری به نام دی ایزوبوتیل آلومینیوم هیدرید، پالادیم، باریم سولفات نیز استفاده کرد.
- واکنش با آمونیاک و مشتقهای آن: راههای مختلفی برای تشکیل آلدهید وجود دارد یکی از این راهها واکنش آلدهیدها با آمونیاک است. آمونیاک مانند الکل و آب به عنوان یک هسته دوست عمل میکنند و در واکنشهای اسیدی ملایم ترکیب جدیدی به نام گروه ایمین را ایجاد میکنند. این ترکیبات ایمین یا آمین دارای پیوند دوگانه کربن و نیتروژن هستند که در شناسایی ترکیبات کربونیل دار بسیار موثر عمل میکنند.
نقش آلدهید در عطر سازی چیست؟
با توجه به تعریفاتی که از آلدهید ارائه شد این سوال پیش میآید که نقش آن در عطرسازی چیست؟ در جواب این سوال می توان گفت که آلدهید نوعی ترکیب ساخته شده چرب مانند است که دارای بوی بسیار خوبی است. از این رو در ساخت ترکیبات مختلف مانند عطر، صمغهای مصنوعی، رنگدانهها و… به کار گرفته میشود. در واقع نوع ساختار آلدهید را ابتدا یک شیمیدان آلمانی به نام یوستوس فرای هرفون لاییش کشف کرد. این معلم آلمانی با کمک واکنشی ترکیبات الکل دار را دهیدروژناسیون کرد.
در این فرایند موادی که در ساخت آنها ترکیبات الکلدار به کار رفته است را در نظر گرفت و شروع به جداسازی هیدروژن از آنها کرد. با انجام این واکنش ماده خوش بویی از ترکیبات ساخته شد که آن رایحه را آلدهید نام گذاری کرد. رایحه آلدهید در مواد مختلفی وجود دارد اما در برخی قویتر و در برخی ضعیفتر عمل میکند و علت آن وجود تعداد اتمهای کربن و پیوندهای بین آن با هیدروژن و اکسیژن است.
امروزه برای عطرسازی از ترکیبات الدهیدی بسیار استفاده میشود. این ترکیب چرب و مومی سبب نگهداری بیشتر رایحه مواد میشود و همچنین وجود چند رایحه خوب در ترکیب با رایحه‌های دیگر سبب ساخت عطرهایی با رایحه های مختلف میشود.
با پیشرفت علم امروزه در آزمایشگاهها به راحتی با ایجاد پیوند بین اتمهای کربن و هیدروژن انواع آلدهید را می‌سازند. اما با این حال تمامی الدهیدها در آزمایشگاهی ساخته نمی‌شوند و به طور طبیعی در گلها، روغنهای گیاهی و… وجود دارند. از انواع آلدهیدها میتوان آلدهید c8 لیمویی، الدهیدC9 پرتقالی، الدهیدC11 وکسی، تا حدی رزی و… را نام برد که در پارچه لنین(کتان)، شویندهها و عطرسازی به کار میرود.
عطرهای ساخته شده آلدهیدی
یکی از کشورهای موفق در حوضه عطرسازی کشور فرانسه است. این کشور با وجود شیمیدان‌های برجسته در این حوضه، عطرهایی با رایحه بسیار خوب و ماندگار تولید میکند. تقریبا در ساختار تمام عطرهای موجود ترکیبات آلدهید به کار گرفته میشود. اما این ترکیبات در پیوندهای خود مختلف هستند و وجود چند ترکیب آلدهیدی در کنار یکدیگر سبب ماندگاری بالا در آن عطر خواهد شد. یکی از عطرهای معروف آلدهیدی عطر فرست است، که توسط شرکت جواهر سازی ون کلیف آرپلز ساخته شده است. فرست از ترکیب رایحه گل یاس در کنار ترکیب رایحه کمی از مرکبات ساخته شده است. این عطر کاملا آلدهیدی است و رایحه بسیار فوق العاده و ماندگاری دارد.
سرج لوتانس لو یکی دیگر از عطرهای آلدهیدی است که از ترکیب رایحه نعنا و گریپ فروت ساخته شده است. این رایحه بسیار خنک و دلنشینی دارد که بسیار سبک و بی وزن است.
شنل 22 یکی از عطرهای شیرین و بسیار فاخر آلدهیدی است که با وجود ترکیب ساده خود دارای رایحه بسیار قوی است و قدرت بو و ماندگاری بالایی دارد.
جمع بندی
با توجه به تاریخچه عطرسازی میتوان گفت انسان همواره به دنبال راهی برای ماندگار کردن رایحه برخی از گلها و گیاهان بوده است. از این رو با پیشرفت علم و کسب تجربههای مختلف با فرمولهای گوناگون به ساخت عطر از مواد گیاهی پرداخت. یکی از مواد بسیار مهم در عطرسازی، الدهید است که در تمامی عطرها وجود دارد. آلدهید در واقعا همان رایحهای است که شما استشمام میکنید. در عطرسازی برای به دست آوردن یک ترکیب ماندگار ممکن است از چندین نت الدهید استفاده شود که هر کدام با میزان مناسب با یکدیگر مخلوط میشوند و در نهایت رایحه مناسبی ساخته میشود.
پیشنهاد می کنیم برای مطالعه بیشتر از سایر مقالات عطرسازی 118فایل نیز دیدن فرمایید.
موفقیت در این نیست که چه چیزی در پیش رو داریم، موفقیت در این است که چه چیزی در پشت سر به جا می‌گذاریم.
