در این مقاله بخوانید
آیا با عوارض و خطرات کار با رزین اپوکسی آشنا هستید؟ کاربردهای رایج، مزایا و معایب رزین‌های اپوکسی کدامند؟ آیا اپوکسی باعث حساسیت می‌شود؟ چگونه می‌توان خطرات ناشی از کار با رزین اپوکسی را کاهش داد؟ چگونه می توانیم از آموزش صفر تا صد اپوکسی استفاده نماییم؟ با ما همراه باشد تا به جواب سوالاتتان دست پیدا کنید.
مقدمه
دانستن اینکه استفاده از مواد شیمیایی چگونه می‌تواند بر بدن ما تاثیر بگذارد مهم است. همانطور که می‌دانید رزین‌های اپوکسی از دهه 1950 در صنعت و نقاشی استفاده می‌شوند. رزین‌های اپوکسی و هاردنرها ترکیبات شیمیایی پیچیده‌ای دارند که در برخی موارد در صورت استفاده نادرست می‌توانند باعث آسیب شوند. در ادامه با عوارض ناشی از کار با رزین اپوکسی آشنا می‌شویم.
رزین اپوکسی چیست؟
رزین اپوکسی یک ترکیب شیمیایی همه کاره است که دارای طیف وسیعی از خواص مکانیکی و مقاومتی منحصر به فرد است. به طور کلی، سه نوع یا کلاس اپوکسی وجود دارد: رزین‌های اپوکسی خالص، رزین‌های پلی استر و اپوکسی آکریلات.
هر یک از این کلاس‌ها دارای خواص متفاوتی هستند (به عنوان مثال، آکریلات‌های اپوکسی معمولا زمان پخت سریع‌تری نسبت به رزین‌های اپوکسی خالص دارند) و بنابراین ممکن است در شرایط خاص مورد استفاده جایگزین شوند. بیسفنول دی گلیسیدیل اتر، یک رزین اپوکسی مایع است و بیش از 75 درصد از رزین‌های اپوکسی مورد استفاده در صنعت را تشکیل می‌دهد.
آشنایی با مزایا و معایب کار با رزین اپوکسی
معمولا رزین‌های اپوکسی را می‌بینید که در صنایعی مانند ساخت و ساز، ابزارآلات صنعتی، سیستم های الکتریکی، دریایی، خودروسازی و هوافضا استفاده می‌شوند. علاوه بر کاربردهای فوق کار با رزین اپوکسی مزایا و معایبی دیگری دارد که از جمله مزایا آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
مزایای رزین اپوکسی
- به طور کلی، پوشش اپوکسی مقاومت عالی در برابر اشعه ماوراء بنفش، گرما و سایش را در برابر هر ماده‌ای که روی آن اعمال می‌شود، ارائه می‌دهد. این موضوع به جلوگیری از خوردگی کمک می‌کند و به عنوان یک درزگیر از سطوح، از جمله خطوط لوله، فلز، کف، میز و قطعات تجهیزات محافظت می‌کند.
- این ماده همچنین به عنوان یک عایق عالی عمل می‌کند. اغلب در ترانزیستورها و مدارهای الکتریکی برای محافظت از قطعات در برابر رطوبت، کثیفی، گرد و غبار و سایر زباله‌هایی که می‌توانند در طول زمان به مواد آسیب برسانند، یافت می‌شود.
- مطلوب‌ترین مزیت رزین‌های اپوکسی قابلیت چسبندگی قوی و کارایی بالای آن‌ها است. این چسب نسبت به سایر چسب‌ها در برابر مواد شیمیایی و حرارت بسیار مقاوم‌تر است و بنابراین گزینه‌ای امن‌تر و ماندگارتر محسوب می‌شود. اپوکسی معمولا برای چسباندن حتی مواد سنگین مانند بتن، شیشه و… استفاده می‌شود.
- از نقطه نظر زیبایی شناسی، رزین اپوکسی یک پوشش شفاف و براق برای سطوح ایجاد می‌کند. با این حال، رنگدانه‌ها و سایر ترکیبات را می‌توان به راحتی به رزین اضافه کرد تا پس از خشک شدن و سخت شدن، شبیه به مواد دیگری مانند گرانیت شود.
معایب اپوکسی
رزین‌های اپوکسی حاوی مواد شیمیایی هستند و ممکن است برای سلامتی انسان خطرناک باشند. کار با رزین اپوکسی می‌تواند منجر به مشکلات و حساسیت‌هایی شود. به عنوان مثال، قرار گرفتن در معرض از طریق استنشاق یا تماس مستقیم (به ویژه زمانی که بیش از حد یا طولانی مدت باشد) می‌تواند منجر به مشکلات حاد مانند:
- سردرد
- سرگیجه
- حالت تهوع
- گیجی
- علائم شبه آسم و مشکلات تنفسی ناشی از تحریک دستگاه تنفسی (مانند بینی، گلو و ریه‌ها)
- تحریک پوست (درماتیت تماسی)
- واکنش‌های پوستی آلرژیک (درماتیت آلرژیک)
- سوزش چشم
- برای زنان باردار، قرار گرفتن در معرض برخی از ترکیبات موجود در اپوکسی ممکن است خطر مشکلات باروری، نقایص مادرزادی، سقط جنین و مرده زایی را افزایش دهد. در مردان، ممکن است تعداد اسپرم را کاهش دهند. برخی از اشکال قدیمی‌تر رزین‌های اپوکسی حاوی ترکیبی به نام اپی کلروهیدرین است که در حیوانات آزمایشگاهی باعث ایجاد سرطان می‌شوند و نشان می‌دهد ممکن است در انسان نیز سرطان‌زا باشد.
- استنشاق رزین‌های اپوکسی به دلیل فرار نبودن آن‌ها مشکلی ایجاد نمی‌کند.
- از جمله سخت کننده‌ها یا هاردنرها، پلی آمین‌های آلیفاتیک هستند که می‌توانند بیشترین ضایعات پوستی را ایجاد کنند. آن‌ها به شدت قلیایی هستند و می‌توانند باعث تحریک و سوختگی شوند.
- به طورکلی می‌توان گفت که رزین‌های اپوکسی خالص غیر سمی هستند، خطر آسیب ناشی از بلع رزین را می‌توان بسیار کم در نظر گرفت.
حساسیت اپوکسی چیست؟
کار با رزین اپوکسی ممکن است باعث ایجاد حساسیت شود. حساسیت یکی دیگر از معایب احتمالی این ماده صنعتی است. این فرآیندی است که در آن سیستم ایمنی فرد به طور فزاینده‌ای نسبت به رزین‌های اپوکسی و مواد شیمیایی موجود در آن‌ها حساس یا واکنش نشان می‌دهد. در اصل، حساسیت رزین اپوکسی باعث می‌شود که فرد به این ماده حساسیت پیدا کند.
نتیجه این است که حتی مقادیر کم قرار گرفتن در معرض در آینده ممکن است منجر به یک واکنش آلرژیک قوی شود.علائم و نشانه‌ها شامل سوزش چشم‌ها، بینی، گلو، ریه‌ها و پوست است که از خفیف تا شدید متغیر است. این علائم همیشه موضعی نیستند.
برای مثال، فردی که به دلیل قرار گرفتن در معرض مکرر دچار حساسیت به اپوکسی می‌شود، ممکن است سوزش چشم را نشان دهد، حتی اگر این ترکیب هرگز با چشمانش تماس نداشته باشد.
رعایت نکات ایمنی هنگام کار با رزین اپوکسی
کار با رزین اپوکسی خطراتی را دارد که اگر نکات ایمنی رعایت نشود ممکن است این خطرات تشدید شوند.
- هنگام کار با رزین اپوکسی از محافظ چشم استفاده کنید، مانند عینک شیمیایی با محافظ جانبی یا عینک با محافظ تمام صورت.
- ماسک تنفسی: می‌تواند به جلوگیری از استنشاق بخارات شیمیایی ساطع شده از رزین‌های اپوکسی کمک کند.
- دستکش‌ها در انواع و کیفیت‌های بسیاری موجود هستند، تمام دستکش‌های یک بار مصرف از پلاستیک ساخته شده‌اند و اغلب می‌توان به طور مداوم برای مدت طولانی از آن‌ها استفاده کرد.
- تمام جواهرات را قبل از کار با اپوکسی بردارید، مواد شیمیایی به راحتی می‌توانند زیر حلقه ها، گردنبندها، دستبندها، گوشواره‌ها و موارد دیگر جمع شوند.
- تعویض لباس بعد از کار با اپوکسی، به طور ایده آل قبل از ترک محل کار. این امر خطر پخش شدن اپوکسی را به مناطق دیگر مانند داخل وسایل نقلیه شخصی کاهش می‌دهد.
- از تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع بخارات شیمیایی محصول اپوکسی در محل کار اطمینان حاصل کنید.
- از ابزارهای مخصوص کار اپوکسی استفاده کنید، آن‌ها را تمیز نگه دارید و به غیر از کسانی که با اپوکسی کار می‌کنند به دیگران قرض ندهید.
- قوطی‌های خالی را بدون درب قرار ندهید و بلافاصله در ظروف مناسب بیندازید.
- دستگیره‌های در، وجوه و موارد مشابه را با دستکش‌های کار کثیف نگیرید.
- نکته مهم این است که لباس کار آلوده باید فورا تعویض شود و دستکش‌های کثیف و پاره شده دور ریخته شوند.
- هرگز نباید از حلال‌ها برای تمیز کردن دست‌ها استفاده کرد.
- در صورت تماس با چشم، حداقل 15 دقیقه در آب جاری بشویید.
- اگر متوجه شدید که نسبت به رزین اپوکسی واکنش نشان می‌دهید، استفاده را متوقف کرده و به سرعت به پزشک مراجعه کنید.
جمع بندی
رزین‌های اپوکسی و هاردنر می‌توانند باعث درماتیت تماسی حاد شوند. ناراحتی می‌تواند شدید باشد اما معمولا پس از قطع تماس با محرک ناپدید می‌شود. تماس مکرر پوست با رزین‌ها و سخت کننده‌ها نیز ممکن است باعث درماتیت تماسی مزمن شود که معمولا خفیف‌تر اما ماندگارتر است. هنگام کار با رزین اپوکسی حتما نکات ایمنی گفته شده را رعایت کنید.
پیشنهاد می کنیم از سایر مقالات رزین اپوکسی 118فایل نیز دیدن فرمایید.
اگر زندگی تان کمی سخت تر شد به این معناست که یک گام به سمت موفقیت برداشته اید.
