در این مقاله بخوانید
مقدمه
شاخون زمان اضطراری تولید ملکه، شاخون زمان بچه‌دهی و شاخون زمان جانشینی ملکه انواع شاخون‌های داخل کلنی هستند که زنبورهای کارگر برای تولید ملکه در داخل کندو شروع به تولید شاخون می‌کنند. برای تشخیص شاخون و آشنایی کامل با نحوه پیوند زدن آن و چند و چون کار می‌توانید از دوره‌های آموزش زنبورداری استفاده کنید.
شاخون چیست؟
شاید این کلمه برای بسیاری از زنبورداران آشنا باشد ولی برای افرادی که می‌خواهند به تازگی وارد این حرفه شوند کلمه غریبی باشد و از خودشان بپرسند که شاخون چیست؟ نحوه پیوند زدن شاخون چگونه است و هزاران سوال دیگر که در آموزش زنبورداری به آن‌ها پاسخ داده شده است. حال در ادامه به معرفی مختصری از شاخون می‌پردازیم: به سلول ملکه و مکان زندگی لارو، شاخون گفته می‌شود. شاخون‌ها وقتی به وجود می‌آیند که خطر نابودی ملکه یا زنبورهای دیگر وجود داشته باشد و ممکن است ملکه و دیگر زنبورها شاخون‌ها را بخورند و آن‌ها را از بین ببرند. برای همین شاخون‌ها بعد از ایجاد شدن نیاز به حفاظت دارند. یک کندو تعداد زیادی شاخون مثلا در حدود 7 عدد تولید می‌کند که علت آن اطمینان از داشتن حداقل یک ملکه پس از خروج از کندو و ایجاد یک کلنی جدید است.
این سلول‌ها توسط کارگران در انتهای پائینی یا کناره‌های شان‌های کندو ساخته می‌شوند. این یک وسیله ضروری در پرورش ملکه است و زنبورداران می‌توانند روند کار خود را با آن بهبود ببخشند. زمان معمول و مورد نیاز برای تبدیل شدن شاخون به ملکه در حدود ۱۶ روز است، اما امکان دارد که این مدت زمان دچار تغییراتی گردد که علت آن بسته به انتخاب لارو از طرف کارگرها است. برای تشخیص شاخون یا انتخاب بهترین شاخون ملکه می‌توانید در کلاس‌های آموزش زنبورداری شرکت کنید.
معرفی انواع شاخون
بهتر است بدانید در یک کندو با به وجود آمدن سه حالت، شاخون یا سلول ملکه ایجاد می‌شود به بیان دیگر برای تولید ملکه زنبورهای کارگر شاخون‌هایی در کندو ایجاد می‌کنند که بر حسب وضعیت و شرایط کلنی، محل این شاخون‌ها روی قاب متفاوت است و به سه گروه تقسیم می‌شوند. شاخون زمان بچه دهی، شاخون زمان اضطراری تولید ملکه و شاخون زمان جانشینی ملکه انواع شاخون داخل کلنی هستند، که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
- زمانیکه ملکه کندو پیر باشد: وقتی که ملکه کندو پیر می‌شود توانایی لازم برای تولید مثل و هدایت کلنی را ندارد لذا زنبورهای کارگر با ساختن سلول‌های ملکه و تولید ملکه جدید می‌کوشند تا ملکه پیر از کلنی حذف گردد. در این حالت زنبورهای کارگر تعداد کمتری شاخون درست می‌کنند تا ملکه داخل آن‌ها تخم ریزی کند. در این شرایط حداکثر شش تا هفت سلول ملکه ساخته می‌شود. این شاخون‌ها شرایط مطلوبی برای جابجایی و انتقال به کندوهای بدون ملکه را دارا هستند که زنبورداران با تشخیص بهترین شاخون ملکه می‌توانند کندوهای بدون ملکه را ملکه دار کنند.
- وقتی کندو می‌خواهد بچه بدهد: وقتی کندو شروع به بچه زایی می‌کند و جمعیت کندو افزایش پیدا می‌کند. فرومن تولید شده توسط ملکه برای کل جمعیت کافی نخواهد بود و نیاز به بچه دهی و تقسیم کلنی در میان کارگران احساس می‌شود. در فصل بچه دهی وقتی این حالت ایجاد می‌شود زنبورهای کارگر در حاشیه قاب‌های داخل کندو، تعداد زیادی سلول ملکه یا شاخون می‌سازند و ملکه در آن‌ها تخم‌ریزی می‌کند. تعداد این شاخون‌ها در کندوها با توجه به شرایط مختلف متفاوت خواهد بود و ممکن است تا حدود 10 الی 15 عدد شاخون نیز برسد که زنبوردار می‌تواند شاخون‌های تولید شده در این روش را از کلنی مبدا جدا کند و آن‌ها را در کلنی‌های بدون ملکه قرار دهد تا با اینک ار کلنی‌های بدون ملکه، ملکه خود را تامین کنند. مدت زمان تبدیل شاخون به ملکه حداقل 16 روز است که اگر نحوه پیوند زدن شاخون را زنبوردار به درستی بلد باشد می‌تواند به این موفقیت دست یابد.
- وقتی کندو یتیم شده و یا ملکه کشته شده است (حالت اضطراری): یکی دیگر از انواع شاخون که در حالت اضطراری تولید می‌شود زمانی است که ملکه کشته شود. به این صورت که معمولا در زمان حمل و نقل کلنی‌ها و یا بازدید نامناسب از کندوها ممکن است ملکه تصادفا کشته شود. که در چنین حالتی زنبورهای کارگر به سرعت تعدادی از سلول‌های مربوط به زنبورهای کارگر را که دارای لارو هستند و معمولا روز اول دوره لاروی را می‌گذرانند، تغییر می‌دهند و به شاخون ملکه تبدیل می‌کنند. با تشخیص بهترین شاخون ملکه می‌توانید برای کندو ملکه‌ای قوی و پر قدرت ایجاد کنید که این کار با تجربه و استفاده از آموزش زنبورداری میسر خواهد شد.
چگونگی پیوند شاخون
استفاده از آموزش زنبورداری به شما کمک می‌کند تا با نحوه پیوند زدن شاخون آشنا شوید. برای این کار ابتدا باید کلنی مورد نیاز ملکه حداقل ۴۸ ساعت یتیم شود تا شروع به شاخون زنی کنند. سپس در بانک شاخون که از قبل به روش‌های خوب و مطلوب تولید و بهترین شاخون ملکه انتخاب شده است، اگر به شاخون‌های آماده نگاه کنید متوجه خواهید شد که شاخون‌ها آماده تولد هستند و دیگر وقت معرفی شاخون به کندو است. شاخون‌ها را یک یک با احتیاط از قاب یا پایه بریده و به هر کلنی یک شاخون با رعایت احتیاط و با محافظ شاخون معرفی کنید. سپس کندوها چون خودشان احساس یتیمی کرده‌اند و شروع به تولید شاخون کرده‌اند شاخون‌های معرفی شده را به راحتی قبول می‌کنند.
عوامل مهم در شاخون زدن به کلنی
از عوامل مهم در شاخون زدن به کلنی ابتدا انتخاب بهترین شاخون ملکه است. یکی از مطلوب‌ترین و با کیفیت‌ترین شاخون‌ها در حالت تعویض ملکه و همچنین کشته شدن ملکه تولید می‌شود که این ملکه‌ها بسیار با کیفیت هستند و در صورت نیاز می‌توان با جدا کردن تعدادی از آن‌ها، در کندوی دیگری آن‌ها را استفاده کرد. هنگام پیوند زدن یا معرفی شاخون به کندوی جدید باید حتما کلنی را یتیم کنید و حتما از نبود ملکه در کندو اطمینان حاصل کنید که اگر ملکه در کندو باشد و شما شاخون معرفی کنید، شاخون‌ها توسط ملکه جویده و از بین خواهند رفت. یکی دیگر از عوامل مهم شاخون زدن استفاده از محافظ شاخون است که این کار باعث حفظ و مراقبت کافی از شاخون تا زمان معرفی به کلنی جدید خواهد بود. برای یادگیری دیگر عوامل مهم شاخون زدن به کلنی می‌توانید از دوره آموزش زنبورداری استفاده کنید.
جمع بندی
همانطور که می‌دانید کندوی زنبور عسل همانند یک جامعه سالم مشغول فعالیت و تکاپو است که زنبورهای عسل نیز برای بقا و افزایش جمعیت کلنی خودشان اقداماتی را انجام می‌دهند. یکی از این کارها تولید شاخون است که زنبورهای کارگر به دلیل پیر بودن یا کشته شدن و… ملکه شروع به تولید شاخون در حاشیه شان‌ها می‌کنند. پکیج آموزش زنبورداری به جزئیات بیشتری از شاخون و چگونگی پیوند آن می‌پردازد.
هیچ وقت برای شروع دیر نیست، از طبیعت بیاموز هیچ گاه ثابت نمی ماند. چرا تو باید بمانی؟
